Vitrektomi ameliyatı körlük riski ile karşı karşıya olan gözlerde, gözün dışardan görünmeyen iç ve arka kısımlarına yapılan büyük bir ameliyattır. Vitrektomi ameliyatı, gözün arka kısmını dolduran vitreus tabakasındaki bulanıklıkları ve retina tabakasındaki bozuklukları tedavi etmek için yapılır.
Gözün ön kısmında, mercek gibi görev yapan kornea ve lens gibi saydam dokular bulunur. Gözün arka kısmında ise ışığı algılayıcı sinir tabakası yani retina ve gözü yuvarlak bir gülle gibi belirli bir hacimde tutan vitreus tabakası bulunur. Bu hastalıklar çok ağır hastalıklardır ve tedavi edilmediği taktirde körlük riski taşırlar.
- Retina yırtıkları,gibi tedavi edilmediği taktirde körlük ile sonuçlanacak hastalıklar vitrektomi ameliyatı ile tedavi edilir.
Gözün için karanlık ve ulaşması zor olan bir bölgedir. O bölgeleri aydınlatmak için özel ışık kaynakları ve özel görüntüleme cihazları gerekir. O bölgelere ulaşıp göz içinde müdahaleleri yapacak çok küçük ve maharetli aletler, lazerler ve sudan hafif sıvılar, sudan ağır sıvılar, gazlar kullanılır.
Vitrektomi ameliyatı genellikle lokal anestezi ile yapılır. Oksijen desteği ve bazen sedasyon yapacak haplar kullanılır. Vitrektomi ameliyatının süresi vakanın durumuna göre 30 dakika ile bir buçuk iki saat arasında değişir. Giriş yerleri çok küçük olduğu için dikiş atmaya gerek kalmaz. Çok yüksek teknolojik cihazlar ve çok büyük tecrübe isteyen işlemlerdir.
Bir çok vakada endolazer tedavisi ameliyatın önemli bir parçasıdır. Vitrektomi ameliyatı sonunda göz içerisine silikon veya gaz konabilir. Silikon konduğunda belirli bir süre sonra tekrar alınması gerekir. Gaz uygulandığında birkaç haftada gaz kendiliğinden emilir.
Vitrektomi ameliyatı esnasında cerrah bir elinde ışık kaynağı diğer elinde değişik aletlerle göz içinde gereken müdahaleleri yapar. Bu esnada sol ayağı mikroskobu kontrol ederken sağ ayağı ile vitrektomi cihazını kontrol eder.
Bazı ameliyatlardaki gibi yaş sınırı yoktur. Prematüre retinopatisi olan bebeklerde 5-6 aylıkken bile yapılabilir.
Vitrektomi ameliyatı gözün en büyük ve riskleri en yüksek olan ameliyatıdır. Vitrektomi ameliyatı gerektiren hastalıklar göz önüne alındığında, ameliyat yapılmaması çok daha risklidir. Belli bir aşamadan sonra ameliyat yapılma şansı kalmaz ve geri dönüşümsüz körlükle sonuçlanır. Risklerinin fazla olmasının nedenleri olarak;
vakaların zorlu olması,
yüksek hasta uyumu gerekmesi,
çok beceri ve tecrübe gerektiren bir cerrahi olması,
yüksek teknolojik donanım gerektirmesi sayılabilir.
Risk denilince mevcut durumun daha da kötüleşmesi veya ciddi komplikasyonlar değil, ameliyatın başarılı olma oranının düşük olması anlaşılmalıdır. Usta ellerde Komplikasyon oranı çok fazla olmayan bir ameliyattır.
Cerrahi Tecrübe ve Beceri
Mesela göz doktorlarının % 95 i katarakt ameliyatı yaparken, sadece % 5 i vitrektomi ameliyatı yapar. Çok tecrübeli olmayan ellerde vitrektomi ameliyatının başarı şansı çok düşüktür.
Hasta Uyumu
Retina yırtığı ameliyatı olan hastaların iki hafta boyunca belirli bir baş pozisyonuna uygulaması gerekir. Özellikle ilk üç gün uyurken bile hiç bozmadan tarif edilen baş pozisyonunu uygulaması gerekir.
Hasta baş pozisyonuna uymadığı takdirde ameliyatın başarılı olma şansı yoktur. Retina dekolmanı ameliyatlarında, tedavinin başarılı olmamasının en önemli sebebi baş pozisyonuna uyulmamasıdır olmasıdır.Yüksek Riskli Hastalık
Riskli bir ameliyat olmasının bir diğer sebebi de bu ameliyatın çok zorlu hastalara uygulanmasıdır. Kanser hastalarının tedavi edildiği bir klinik ile apandisit hastalarının tedavi edildiği bir kliniğin tedavi başarı oranları aynı olmaz. Katarakt ameliyatı ağaçtan düşmüş birinin tedavisi ise vitrektomi ameliyatı 10 kattan düşen birini tedavi etmek gibidir.
Çok yüksek riskli vakalar ameliyat yapıldığı için bazı vakalarda başarı şansı düşük olabilir. Dünyanın hiçbir yerinde Onuncu kattan düşen on kişinin hepsini kurtaramazsınız. Vitrektomi ameliyatı gereken vakaların hepsi aynı ağırlıkta değildir, vakanın durumuna göre başarı şansı ve ameliyatın riski değişir. Vitrektomi ameliyatı için de böyle bir durum sözkonusudur. Bu durum kurtarma faaliyetinin problemli bir iş olduğu anlamına gelmez.
Yüksek Teknolojik Donanım
Vitrektomi ameliyatı yüksek teknolojik cihazlar gerektirir. Güncel teknolojik donanım olmadığı takdirde ameliyatın başarı şansı azalır. Risk oranı artar.
Vitrektomi sonrası cerrahi işleme bağlı olarak, hastanın uyumuna ve göz içine koyulan silikon tamponadına bağlı çeşitli komplikasyonlar gelişebilir. En sık görülen komplikasyon katarak gelişimidir. Ameliyattan 15 - 20 gün sonra görülebildiği gibi 5-6 ay içinde yavaş yavaş da gelişebilir.
Çok ayrıntılı vitreus temizliği gereken vakalarda lensin arka yüzüne temas edilmesi sonucu katarakt gelişebilir. Bunun dışında retina kanamaları, retinanın tam kaynamaması, göz tansiyonu artışı ve nadiren göz içi enfeksiyonları oluşabilir.
Hastanın uyumuna bağlı olarak gelişen komplikasyon baş pozisyonu ile ilgilidir. Retina dekolmanı ameliyatı sonrasında hastanın tarif edilen pozisyona tam olarak uyması gerekir. İlk üç gün uykuda bile pozisyonun korunması gerekir. Bu durum hasta için zorlu ve sıkıcı bir durumdur. Bu pozisyona tam olarak uyulmaması retinanın yerine kaynamamasına yol açar ve hastalık iyileşmez. Dekolman ameliyatının başarılı olmamasının en önemli sebeplerinden biridir.
Ameliyatta göz içerisinde yırtık bölgesi kaynayana kadar destek olması için silikon yağı konur.Silikon zamanında alınmadığı takdirde göz tansiyonunu yükseltebilir. Vaktinde tespit edilip tedavi edilmezse göz tansiyonu kalıcı görme kusurlarına yol açabilir.
Vitrektomi ameliyatı en pahalı göz ameliyatlarından biridir. Hem büyük bir ameliyat olması, hem çok zorlu vakalara yapılıyor olması hem de yüksek teknolojik ve yüksek maliyetli cihaz ve aletler kullanılması sebebi ile yüksek maliyetler sözkonusudur. Vitrektomi standart bir ameliyat olmadığı için vakanın durumuna göre de maliyeti değişir.
Pars Plana Vitrektomi ameliyatı yapılan hastalıklar;
- Şekere bağlı göz içi kanamaları,
- Retina dekolmanı,
- Maküler hol (maküla deliği),
- Retinayı kırıştıran zarlar (epiretinal zar),
- Delici göz yaralanmaları, göz içi yabancı cisimler,
- Katarakt ameliyatı komplikasyonlarının tedavisi, (Katarakt parçalarının göz içine düşmesi, takılan göz içi lensin arkaya düşmesi gibi durumların tedavisi)
- Göz içi enfeksiyonlar ( Endoftalmi ) olaak sıralanabilir.
Bu hastalıklar, ameliyat dışı çözümü olmayan, ameliyat edilmediği takdirde körlük riski taşıyan hastalıklardır.
Vitrektomi ameliyatının kendisi tehlikeli bir ameliyat değildir. Vitrektomi ameliyatından ziyade vitrektomi ameliyatını gerektiren hastalıklar tehlikeli hastalıklardır.
Katarakt ameliyatını apandisit ameliyatına benzetirsek, vitrektomi ameliyatı kalp ameliyatı gibidir. Kalp ameliyatı, ne boyutta olursa olsun apandisite göre daha tehlikeli bir durumdur .
Katarakt ameliyatı birinci kattan düşen birini tedavi etmekse vitrektomi onuncu kattan düşen birini tedavi etmek gibidir. Ve onuncu kattan düşen hastanın durumu tehlikelidir.
Vitrektomi ameliyatı diğer ameliyatlara göre çok daha zorlu, çok daha beceri isteyen bir ameliyattır. Vitrektomi ameliyatının tehlikesi bu ameliyatı gerektiren hastalığın ciddiyetinden ve yapılan işlemin zorluğundan kaynaklanır.
Vitrektomi ameliyatı vakanın durumuna göre yarım saatte sürebilir 2 saatte sürebilir. Basit Bir kanama yarım saat sürerken traksiyoner retina dekolmanı ameliyatı 2 saat bile sürebilir.
Vitrektomi ameliyatının başarı oranı hastalığın ne olduğuna, vaktinde ameliyat yapılıp yapılmadığına, hastanın uyumuna ve tabi ki tecrübeli ellerde yapılıp yapılmadığına göre değişir.
Katarakt ameliyatı komplikasyonlarında katarakt parçası veya lensin göz içine düştüğü durumlarda, epiretinal membran gibi, vitre kanaması gibi Retina tabakasının nispeten sağlam olduğu vakalarda vitrektomi ameliyatının başarı oranı çok yüksektir.
Retina dekolmanında özellikle yırtık büyükse, alt kadrandaysa, üzerinden zaman geçmişse tedavinin başarı oranı azalır. Hele de hasta uyumlu olmazsa, Ameliyat sonrası tarif edilen baş pozisyonunun uygulanmazsa tedavinin başarı oranı düşer.
Şeker hastalığına bağlı gecikmiş kanamalarda ve göz içi çekinti yapan sıkı pıhtılar olan vakalarda başarı oranı daha azdır.
Retina dekolmanı hastalığında ameliyat gecikirse başarı oranı azalır. Subhyaloid kanama dediğimiz retina kanamalarında ameliyat süresi 15 günü geçerse başarı şansı çok azalır.
Endoftalmi dediğimiz göz içi enfeksiyonlarda tedavi gecikirse tedavi şansı azalır.
Vitrektomi ameliyatı çok büyük tecrübe ve beceri gerektiren bir ameliyattır. Tecrübeli olmayan ellerde vitrektomi ameliyatının başarılı olma şansı düşüktür.
Vitrektomi ameliyatının başarı oranı her halükarda ameliyat olmama halinden yüksektir.
Bazı çok ağır vakalarda başarı oranı % 1 bile olsa ameliyat yapılır. Vaka ne kadar ağır başarı şansı ne kadar düşük olsa da gözü kendi haline bırakıp körlüğe terk etmemek gerekir.
Vitrektomi ameliyatı sonrası iyileşme süresi vakanın ne olduğuna göre değişir.
- Yüzeysel yaraların iyileşmesi,
- Retinanın iyileşmesi,
- Ve görme düzeyinin iyileşmesi birbirinden farklı süreçlerdir.
Farklı sürelerde iyileşme olur.
Yüzeysel yara iyileşmesi, yeni nesil dikişsiz Vitrektomi ameliyatlarında bir haftada tamamlanır.
Retinanın iyileşmesi, retina yırtığının retina deliğinin kaynaması, retinal kırışıklığın düzelmesi 14 gün kadar sürer.
Görmenin iyileşmesi ise retinanın ne kadar etkilendiğine göre değişir.
Gaz tampon adı uygulanan gözlerde 10 - 15 gün boyunca hasta sadece ışık görür, bulanık görmesi normaldir.
Silikon uygulanan gözlerde 2-3 günden sonra bulanık da olsa belli oranda görme olur.
Retinanın hiç etkilenmediği katarakt ameliyatı komplikasyonlarında, basit göz içi kanamalarda vitrektomi sonrası görmenin düzelmesi bir hafta 10 gün kadar sürer.
Fakat retinanın ciddi şekilde etkilendiği Retina dekolmanı ve maküler hol gibi hastalıklarda vitrektomi ameliyatı sonrası görmenin iyileşmesi 6 ay hatta bir yıl bile sürebilir.
Hasta ameliyat sonrası evine gidebilir. 2-3 gün kadar gözün bandajlı kalması gerekir.
Belirli bir baş pozisyonu verilmemiş ise 3 günden sonra duş alınabilir. Gözün ovalanmaması gerekir. Dekolman ameliyatı yapılmış ve baş pozisyonu uygulanmakta ise bir haftadan sonra baş pozisyonuna dikkat edilerek duş yapılabilir.
Genelde ağrısız bir süreçtir. Ameliyat sonrası batma kızarıklık hafif ağrı ve sulanma olması normaldir. Ameliyat sonrası bir ay kadar süreyle ilaç kullanılması gerekir.
Göz içerisine gaz uygulanmış ise ilk bir hafta hasta sadece ışık görür bir haftadan sonra yukarıdan yarım görme şeklinde yavaş yavaş görme açılır. Bu süreçte baş pozisyonuna uyulması hayati derecede önemlidir. Baş pozisyonuna uyulmaması ameliyatın başarısızlıkla sonuçlanmasına yol açar.
Gazın çekilmesi 3 ile 6 hafta kadar sürer bu sürede kesinlikle uçak yolculuğu yapılmaması gerekir. Göz içine silikon uygulanmış ise birkaç günden sonra bulanık da olsa görme olur ancak silikon alınana kadar görme düzelmez. Silikon uygulanan hastalarda da ilk 2 hafta baş pozisyonu uygulaması gerekir . Silikonun alınması 3 ay kadar sürer, Bazı vakalarda silikonun alınma süresi uzatılabilir.
Retina dekolmanı ameliyatında silikon koyulur. Günü gelip silikon alındığında retina Tam anlamıyla kaynamamış ise retina dekolmanı tekrarlayabilir.
Vakanın ne olduğuna, Göz içi tamponad uygulanmasına, ameliyatın zamanlamasına ve hastanın uyumuna göre değişir.
Retina tabakasının etkilenmediği hastalıklarda, basit göz içi kanamaları, katarak ameliyatı komplikasyonları gibi vakalarda vitrektomi ameliyatı sonrası görme düzeyi bir hafta 10 gün içerisinde düzelir.
Retina tabakasının çok olumsuz etkilendiği retina dekolmanı, traksiyoner dekolman, maküler hol , yoğun ödem gibi durumlarda pars plana vitrektomi ameliyatı sonrası görme düzeyinin iyileşmesi 6 ay - bir sene kadar sürebilir.
Vitrektomi ameliyatlarında göz içerisine silikon veya gaz uygulaması yapılabilir. Gaz uygulaması yapılan vakalarda ilk 15 gün boyunca hasta sadece ışık görür, kötü görmesi tamamen normaldir.
Gazın çekilmesi 4-6 hafta kadar sürebilir, gaz çekildikçe retinanın durumuna göre görme düzeyi yavaş yavaş düzelir. Silikon uygulaması yapılan gözlerde 2-3 gün sonra bulanık da olsa bir miktar görme olur. Silikon Çıkarılması için ortalama 3 ay kadar beklenir, silikon çıkarıldıktan sonra retinanın durumuna göre kademeli olarak görme artışı olur.
Ameliyatın zamanlamasına göre görmenin iyileşme süresi değişebilir. Retina dekolmanı acilen ameliyat edildiğinde tamponad çekildikten sonra Görme düzeyinin artışı 2-3 hafta sürer. Çok gecikmiş Dekolman vakalarında retina yatışsa bile görme düzeyinin artışı aylarca sürebilir.
Özellikle retina dekolmanı vakalarında ameliyat sonrası erken dönemde hastanın belirli bir baş pozisyonunu tatbik etmesi gerekir. Hastanın baş pozisyonuna tam olarak uymaması durumunda ameliyat başarısız olabilir, görme hiç artmayabilir. Tekrar ameliyat gerekebilir.
Hastanemiz bu tedaviler konusunda çok ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. 16 yıllık mazisi ile bölgemizdeki en köklü retina cerrahi kliniğidir.
Vitrektomi ameliyatı körlük riski ile karşı karşıya olan gözlerde yapılan büyük bir ameliyattır.
